De creative block bestrijden: drie praktische tips + één minder praktische

Elke creatieveling blokkeert wel eens compleet. Ondanks dat je al uren naar je beeldscherm staart, blijft hét eureka-moment uit. Best frustrerend. Is er een praktische oplossing tegen de creative block? Kun je je creativiteit aanwakkeren? Het antwoord is ‘ja’. Dit artikel geeft je een drietal praktische tips mee die je direct helpen terug te komen in je creatieve flow. Gebaseerd op wetenschappelijke inzichten uiteraard. Oh, en je krijgt een totaal onpraktische tip cadeau, puur omdat hij stiekem het leukst is. Dat verdien je.

Het begint met brandstof

Oké, je deadline komt steeds dichterbij en je hebt nog steeds niks op papier. Of eh, je beeldscherm. De druk neemt toe, je zelfvertrouwen af. Blijf ademen! Letterlijk.

Ongemerkt neig je onder druk niet op je ademhaling te letten. Het ritme van je ademhaling stuurt echter ook het ritme van je hart aan; een slechte, onregelmatige ademhaling geeft je ook een onregelmatig hartritme. En laat dat hart nu de pomp zijn die jouw brein – de plek waar al jouw geniale ideeën ontstaan – van heerlijke, frisse zuurstof moet voorzien. Een slechte ademhaling zorgt er direct voor dat je creatieve kaartenhuis instort.

Laat die pomp daarom voor je werken! Denk de volgende keer dat je prestatiedruk voelt aan je ademhaling. Adem vijf seconden in en adem vijf seconden uit (of vier-in-vier-uit, of zes-in-zes-uit. Je bent oud genoeg om dat zelf te bepalen). Houd dat vol en je bent al aardig op weg om je probleem op te lossen. Jouw creatieve brein krijgt de kwaliteitsbrandstof waar het zo naar snakt. Deze tip hoef je overigens niet van mij aan te nemen. Check de tweedelige TEDx Talk van Dr. Alan Watkins eens voor extra onderbouwing: deel 1, 18min; deel 2, 26 min.

Oké. We ademen, check. Wat kun je nog meer doen? Nou, neem maar alvast mentaal afscheid van die heerlijke bureaustoel. Zit je vast (pun intended)? Dan is wandelen is the way to go (pun intended).

Zet de boel in beweging

In verschillende experimenten bleken actieve mensen keer op keer creatiever. Zitten voelt misschien comfortabel, maar wandelende mensen hadden zowaar 60% meer ideeën. En dat niet alleen, wanneer deze ideeënspuiers ná het wandelen weer gingen zitten, waren ze nog steeds creatiever dan de proefpersonen die gedurende het gehele experiment zaten. Hou je brainstormsessie dus lekker eens tijdens een wandeling!

“Maar volgens Piet Paulusma gaat het regenen/stormen/sneeuwen”, aldus de kritische lezer. Rustig maar. Het gaat ook puur om beweging. Deze experimenten zijn zowel binnen als buiten uitgevoerd. Wat blijkt? Je creatieve brein geeft er niets om waar je wandelt, áls je maar wandelt. Alhoewel, het mag ook iets anders actiefs zijn, mits het niet zó intensief is dat het je afleidt van je brainstorm. Een marathon lopen maakt je bijvoorbeeld niet ineens briljant, wel moe en zweterig.

Toch liever minder bewegen?

Klaar met je wandelbrainstorm? Dan is het tijd om je brein aan het werk te zetten… door te slapen (nu al iedereens favoriete tip!).

Anekdote tijd. Ik had laatst een hekel aan mijn brein. Ik droomde dat ik mijn keuken volledig had schoongemaakt. Eenmaal wakker bleek ten eerste dat de keuken nog steeds rijp was voor een spraakmakende aflevering van De Smaakpolitie (“Hier word ik niet vrolijk van.”) en ten tweede dat mijn brein al zijn creatieve kracht had gebruikt voor zó een suffe droom. Laat me de volgende keer dromen dat ik in een mooie, rode Tesla naar Mars vlieg, ofzo.

En dat is het punt van deze tip: je kúnt over de raarste dingen dromen. Je prefrontale cortex is in je slaap namelijk minder actief. Dit stuk van je brein is verantwoordelijk voor je logische gedachtegang en je remmingen. Dus wanneer jij het op het kantoor bloedheet hebt, zorgt je prefrontale cortex ervoor dat je niet direct je broek laat zakken. Dat is fijn voor je collega’s, maar die remmingen zijn niet altijd even gunstig voor een vrije loop van creativiteit. Creativiteit is namelijk niets meer dan het combineren van bestaande ideeën die samen iets nieuws en waardevols vormen.

’s Nachts kun je veel meer vrijuit associëren doordat je prefrontale cortex semi-uitgeschakeld is, zo blijkt uit onderzoek. Proefpersonen die voor het slapen gaan Tetris speelden, droomden over het spel. Eén participant gaf aan dat hij in zijn slaap een tuin ontwierp (zijn werk) met tetrisvormen, een ander zag zelfs familieleden als tetrisblokjes voor zich rondvliegen. Deze gekke combinaties ontstaan allemaal omdat die remmingen die je overdag tegenhouden (“Broek aan! Broek aan!”) ‘s nachts minder actief zijn (“Zullen we eens ‘broek-op-hoofd’ proberen?”).

Wat betekent dit concreet voor jouw creatieve proces? Nou, is de deadline van je project niet vandaag of heb je een briefing klaarliggen voor het werk van morgen? Bekijk dan je werk even voor het slapen gaan (met de nadruk op ‘bekijk’, ga er niet actief over nadenken, want dan lig je de rest van de nacht naar het plafond te staren). Wie weet ontstaat in je slaap wel dé oplossing voor jouw creatieve probleem. Trusten!

Leuk allemaal… maar waar blijft die minder praktische tip?

De kans bestaat dat je alleen nog leest, omdat je nieuwsgierig bent naar wat die onpraktische tip is. Goed, tot nu toe hadden we het over ademen, beweging en naar bed gaan. Als je die drie dingen combineert, klinkt dat dan niet verdacht veel als een potje rampetampen?

Lucky you: met seks kun je je creativiteit dus ook prima een boost geven (vergeet slapen, dít is je favoriete tip)! Terwijl jij tot je hoogtepunt komt, explodeert je brein namelijk van de neurotransmitter oxytocine: een hormoon dat wetenschappers associëren met creativiteit. Zo kun jij – vol nieuwe energie – weer door met je creatieve project. Lekker gewerkt, pik! Praktisch is het alleen niet. Je partner staat immers niet 24/7 paraat voor de daad (dat rijmt) en “Ik heb een creative block” is tevens de slechtste Tinder openingszin ooit.

Breath, sleep, walk, repeat: dat is dan geheime recept voor creativiteit? Nee. Er zijn nog vele andere technieken die je kunt gebruiken (*kuch* seks *kuch*), maar uiteindelijk kan je creativiteit alleen vloeien als je jezelf voedt met nieuwe inspiratie.

De basis: vul die grijze massa.

Wie creatief is, moet ideeën, woorden, kleuren en geluiden (streep door wat niet van toepassing is) samen laten smelten tot nieuwe, waardevolle ideeën. Voor die nieuwe creaties heb je echter eerst oud materiaal nodig om mee te werken; héél veel oud materiaal (en interpreteer hierbij ‘materiaal’ breed). Wellicht heb je ooit een mooi stukje streetart gezien dat – gecombineerd met de huisstijl van de klant en een beetje finesse van je eigen ontwerp-ervaringen – resulteert in een nieuw, award-winning design.

Blijf daarom nieuwsgierig. Blijf ontdekken. Ga erop uit. Zoek inspiratie in alles wat je ziet, hoort, ruikt en voelt. Daag jezelf uit om daarmee nieuwe creatieve creaties te maken en laat de bovenstaande tips hierbij voor je werken. Oh, en leg aan je partner uit waarom je tegenwoordig pen en papier pakt zodra het een spannend avondje dreigt te worden.